Ulusal Yargı Ağı Projesi - UYAP - Nedir ?

UYAP Nedir?

Son yüzyılda teknoloji ve bilimde gerçekleşen değişimler günlük yaşamdan, kamusal alana, özel hayatımızdan ticaret dünyasına kadar tüm alanlardaki süreçleri etkilemiştir. Bu süreçlerin temelinde klasik devlet anlayışının günümüz dünyasına uyarlanabilmesi, işlemlerin çok daha hızlı bir şekilde, en az maliyetle, şeffaf olarak yerine getirilmesinin gerekliliği bulunmaktadır. Bu kapsamda karşımıza yeni bir anlayış olan e-Devlet modeli karşımıza çıkmaktadır. E-Devlet süreci tüm kamu kurumlarını kapsayan bir e-Dönüşüm projesidir. Bu süreçte kamu kurumlarını kendilerini sisteme entegre edecek çalışmalar yapmakla görevlendirilmiştir. Bu doğrultuda e-Devlet projesinin en önemli süreçlerinden biri e-adalet kapsamında gerçekleştirilen Ulusal Yargı Ağı Projesi, kısa olarak ifade edilen UYAP projesidir. Bu proje ile ülkemiz genelindeki yargı organlarının tamamını kapsayacak bir şekilde bilişim ağı oluşturulması amaçlanmıştır. Bu düşünceyle UYAP projesi kapsamında Adalet Bakanlığı tarafından 1998 yılında çalışmalara başlanmıştır. UYAP ile amaçlanan Adalet Bakanlığı merkez teşkilatı ile, taşra birimlerinin, aynı zamanda da tüm mahkemelerin, başsavcılıklarının, ceza ve tevkif evlerinin, Adli Tıp Kurumunun, Adalet Bakanlığı ile ilgili iş ve işlem süreçleri olan tüm kurumların birbiri ile bilişim altyapısı kurularak birbirine bağlanması öngörülmüştür. UYAP kapsamında sadece kurum ve kuruluşlar değil, avukatlar, bilirkişiler, vatandaşlar da düşünülmüştür.

UYAP aynı zamanda iç kontrol mekanizması olarak etkin bir şekilde karar destek sistemi olarak da kullanıldığını söyleyebiliriz. İçerisinde yer alan bilgi havuzu sayesinde, kanunlara, yönetmeliklere, mevzuatlara, içtihatlara çok hızlı bir şekilde ulaşılmakta ve hakimle tarafından verilecek kararlarda bütünlüğün sağlanması açısından son derece önemlidir.

UYAP bilişim sistemi ile ilgili çalışmalar ilk olarak 2000 yılında başlatılmıştır. UYAP ilk olarak UYAP 1 ve UYAP 2 olacak şekilde iki aşamada tamamlanması öngörülmüştür. UYAP1 kapsamında Adalet Bakanlığı merkez birimleri arasında bilişim ağının kurulması amaçlanmıştır. UYAP2 kapsamında ise adli tıp kurumları, ceza ve tevkif evleri, adli ve idari yargı birimlerini kapsayacak şekilde tamamlanması amaçlanmıştır. Öngörülen şekilde de UYAP sistemi tamamlanarak şu anda Adalet Bakanlığı bünyesinde ve MERNİS, TAKBİS, POLNET, PTT vb. bir çok kurumla entegre bir şekilde çalışmaktadır.

Ulusal Yargı Ağı Projesi kapsamında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. Maddesi gereği davaların makul sürede görülmesi gerekmektedir. Aynı bağlamda Türkiye Cumhuriyeti Anayasa’sı 141 maddesinin son fıkrasında ‘Davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması, yargının görevidir.’ İfadesi yer almaktadır. Dolayısıyla da UYAP aslında sadece bilişim ağı olarak düşünülmemelidir. UYAP, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde, Türkiye Cumhuriyeti Anayasa’sında yer alan güvenceleri destekleyecek şekilde işlev görmektedir.

Yukarıda anlatmaya çalıştığımız üzere Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP), yargısal süreçlerin hızlı, daha az maliyetle, kesintisiz bir şekilde yerine getirilmesi düşüncesiyle e-Dönüşüm kapsamında gerçekleştirilen e-Devlet uygulamalarının Adalet Bakanlığı tarafından yerine getirilmesiyle oluşan ve kamu kurum ve kuruluşları, avukatlar, vatandaşlar gibi birçok kesimin kullandığı bilişim ağıdır diyebiliriz.