Kaynak Kod Devri - Teslimi

Kaynak Kod diye nitelendirilen kavram, yazılımların temelini oluşturan, gerekli güncellemelerin, hataların, iyileştirmelerin yapılması için zaruri şekilde kendisine ihtiyaç duyulan, programlama dillerinden herhangi biriyle yazılmış ve kendi içerisinde algoritması bulunan eserdir diyebiliriz. Ve bu eserin sahibi de ilgili ürünü geliştiren yazılımcı veya yazılımcı ekibidir. Kaynak Kodların gizliliğinin ve güvenilirliğinin sağlanması yazılım için hayati öneme sahiptir. Bu kodların art niyetli kişilerin eline geçmesi haline yazılım güvenliği zafiyete uğrayacak daha da önemlisi bu yazılım içerisinde müşteri bilgileri gibi Kişisel Veriler içeriyorsa daha kötü sonuçların da doğmasına yol açacaktır.

Özellikle gelişmiş ülkelerde yazılımlar buluş kapsamında değerlendirilerek patent ile koruma altına alınmıştır. Ancak ülkemizde şimdilik Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında telif hakkı ile koruma altındadır.

Yazılıma ait kaynak kodların devrinin önemini yukarıda açıklamıştık. Bu kapsamda kaynak kodun devredilip devredilmeyeceği de farklı ihtimaller dahilinde ele almak gerekir.

Sözleşmede veya şartnamede Kaynak Kodun Devredileceği Belirtilmişse

İlk ihtimal olarak, Kaynak Kodun Teslimi ile ilgili olarak açıkçası gördüğümüz kadarıyla bir çok şartname de de yer almayan bir maddeye göre kaynak kodun devredilmesi gerektiği açık bir şekilde yazmışsa devri gerekir. Burada üzerinde durulması gereken, yazılımcı tarafından kaynak kodların teslimi sırasında tamamının, üçüncü parti adlandırılan ek paketlerin tamamının fiziksel olarak veya çevrimiçi iş sahibine devridir. Ayrıca kodların stabil bir şekilde çalışabilmesi için tüm gereksinimlerde dahil edilmelidir. Örneğin kodun çalışması için gerekli bir kütüphane varsa bu da kaynak kod devir edilirken eklenmelidir. Yazılımcı kodlama yaparken ücretli kod parçacıkları kullanmış olabilir. Bu durumda gerekli lisansların da devredilmesi gerekmektedir. Burada anlaşılması gereken kodlara ait lisanslardır, kodlamanın yapılması için gerekli olan editör program lisansları anlaşılmamalıdır.

Sözleşmede veya Şartnamede Kaynak Kodun Devri Belirtilmemişse

İş Sahibi eve yazılımcı arasındaki problemlerin büyük bir kısmı bu noktada çıkmaktadır. Genelde şartname yapılırken hazır şartnameler kullanılır ve kaynak kod ile ilgili maddenin bulunup bulunmadığına pek dikkat edilmez. Bu durumda şartname, işin niteliği, ödenen ücret, yazılımın amacı gibi kriterler yorumlanarak sonuca ulaşılmaya çalışılır.

Konu ile ilgili şartnamede yazılımın değiştirme veya işleme hakkı iş sahibine tanınmış ise kaynak kodun devredilmesi gerektiğini söyleyebiliriz. Yazılımın iş sahibi tarafından değiştirilebilmesi ancak kaynak koda ulaşabilmesiyle mümkündür. Dolayısıyla da bu maddenin işlerlik kazanabilmesi için kaynak kodun devri gerektiği sonucuna ulaşabiliriz. Bu maddeyle ilgili olarak bazen açıkça yazmayabilir. Bazı yazılımlar vardır ki günün şartlarına göre değişiklik yapılması zorunludur. Veya iş sahibi yazılımı versiyonlara bölerek iş yaptırmak isteyebilir. İlk versiyonun yazılımı bittikten sonra sonraki versiyonlar için kaynak koda erişmek gerekeceğinden bu gibi durumlarda da kaynak kodun devrinin gerektiğini söyleyebiliriz. Bir başka deyişle yazılımın sonraki sürümleri yapılacağı şartname de belirtilmişse bu durumda iş sahibinin menfaati daha ağır basacağından kaynak kodun devri gerekecektir.

Bir başka dikkat edilmesi gereken konu ücrettir. İşin karşılığı için belirlenen ücrete bakılarak da kaynak kodun devrinin gerekip gerekmediği yorumlanabilir. Ücret ile yapılan iş arasındaki denge önemlidir. Kaynak kod çoğu zaman yazılımcının şimdiye kadar ki tüm birikimi olabilir. Örneğin yazılımcı yıllarca geliştirme yaparak bir framework geliştirmiş ve bunu da tüm projelerinde kullanıyor olabilir. Bu durumda ödenen ücretin yıllarca harcanan emeğin karşılığı olmadığı açıkça görüldüğü durumda kaynak kodun devri hakkın kötüye kullanımı sonucunu doğrurur ve dürüstlük kuralına aykırı olacaktır. Biz bu birikime know-how diyoruz. Know-how kavramının tam olarak Türkçe karşılığını bulmak oldukça zor. Ancak know-how’u kişinin veya firmanın yöntem veya ürünün geliştirilmesi için sahip olduğu, gizli olarak kalması gereken bilgi, birikim diyebiliriz. Veya kısaca meslek sırrı dersek çok da yanlış sayılmaz. İşte bu Know-How çok değerlidir, iş sahibinin bu birikimi kendi tarafına aktarması için ödenen ücrete bakılarak kaynak kodun devrinin gerekip gerekmeyeceği sonucunu ulaşılabilir. Çoğu zaman da ücret Know-How’u karşılamayacak seviyede olduğundan kaynak kodun devredilmemesi gerektiği sonucunu ulaşılabilir. Kaynak Kodun Devri - Teslimi ile ilgili Yargıtay kararları da bulunmaktadır.

Bir başka durum ise şartname de belirtilen bakım anlaşmasının olup olmadığıdır. Bakım anlaşması yapılmışsa bu durumda kaynak kodun devredilmeyeceği sonucuna ulaşılmaktadır. Bakım anlaşması yapılması demek aslında yazılım çalışması için süreç içerisinde ortaya çıkabilecek gereksinimlerin yazılımcı tarafından karşılanmadır. Bu durumda da kaynak kodun devri gerekmemektedir. Kaynak kod devredildiği takdirde ortaya çıkabilecek güvenlik sorunları gibi problemler için yazılımcı suçlanamayacaktır. Bakım anlaşmasında ise yazılım ile ilgili tüm sorunlar için yazılımcıya başvurulması gerekir. Bu ikilemden dolayı ortada bir bakım anlaşması varsa kaynak kodun devredilemeyeceği sonucuna varılabilir.

Diğer bir durum olarak ise yazılımın çoğaltılıp tekrardan kullanılıp kullanılamayacağı ile ilgilidir. Yazılım sadece tek bir amaca hizmet eden spesifik bir program olabilir. Bu durumda yukarıda açıklananlar dahilinde de değerlendirilerek kaynak kodun devredilebileceği söylenebilir. Ancak yazılım yapısı itibariyle çoğaltılıp kullanılabilecek bir program ise bu durumda kaynak kodun devredilmemesi söylenebilir.

Sonuç olarak tüm bu yorumlar değerlendirildiğinde şartname içerisinde kaynak kodun devri ile ilgili olarak madde yoksa, şartnamedeki diğer maddeler hep birlikte değerlendirilerek iş sahibi ve yazılımcı arasında menfaat dengesi sağlanarak sonuca ulaşılmalıdır.

Kaynak Kodun devri ile ilgili olarak literatürde de öngörülen en güzel çözümlerden biri, yazılım sözleşmesinin yanında bir de Escrow sözleşmesi adı verilen Kaynak Kod Sözleşmesi’nin yapılmasıdır. Sonraki yazılarımızda Escrow sözleşmesi detaylı bir şekilde anlatılacaktır. Kısaca Escrow (Kaynak Kod Sözleşmesi), üçüncü kişi konumunda olan bir aracı ile yapılan, yazılım ile ilgili tüm dokümanların, kodların, belgelerin sözleşmede yer alan şartların gerçekleşinceye kadar yazılımcıya veya iş sahibine teslim edilmesi için gereken süre içinde koruma altına alınmasını sağlayan sözleşmedir diyebiliriz.